Agate Deunaren Historia

Heldu zaigu, berriro ere, Agate Deuna ospatzeko saioa. Bezpera gauean, otsailaren 4an, Euskal Herrian oles egiteko ohitura izan dugu. Oles egitea norbaiti dei edo erregu egitea da, atejoka laguntza eske ibiltzea. Ohitura honek oraindik dirau bizirik toki askotan.

Agate Deuna martiria Sizilia irlan jaio zen k.o. 230. urtean. Garai hartan Siziliako nagusi zen Quintinianori begitik sartu omen zitzaion. Honek ahalegin guztiak egin zituen neskaren bihotza irabazteko baina alferrik., Jaungoikoari eskeinia baitzegoen. Ezin zuela neska lortu eta, neke eta oinaze gogorrak sufriarazi zizkion; ezagunena bi bularrak moztea. 251. urtean hil zen, 21 urte zituela. Haurtxoen eta bularretako gaixotasunen bat duten emakumezkoen babeslea da. Suteen kontrako abokata ere bada zenbait herritan.

Agate Deunaren inguruan Euskal herrian ohitura desberdinak izan dira. Kanpai jotze luzeak izaten ziren eta, Bizkaiko zenbait ermitatan, erromeriak.

Beste toki batzuetan, egun horren goizaldean, baserrietako soro eta baratzetan, Kandelario egunean elizan bedeinkatutako kandelak pizten ziren.

Tradizioak zioen egun horretan ezin zela labako edo garbiketa lanik egin.

Gaur egun, berriz, toki gehienetan gorde izan den ohitura zera izan da, zuzendaria aukeraturik, makila bana eskuan hartuta eta lehengo janzkeraz, dirua edo janaria biltzen etxez etxe oles egiten ibiltzea.

Santa Agueda, una mártir siciliana, fue una santa muy estimada en Euskalherria. Cuenta la tradición que el Gobernador de Sicilia se enamoró de Agueda, una hermosa joven de 21años que no le correspondió,  El gobernador romano después de someterla a una cruel tortura y de cortarle los pechos, la condenó a muerte.

La fama milagrera de esta joven mártir se extendió por todo el Occidente siendo protectora y abogada contra muchos males. Era la santa que sanaba los males de pecho de las mujeres parturientas, la que protegía a los caseríos de los incendios, la que ahuyentaba a  los malos espíritus de los hogares --- y por ello se bandeaban en su honor las campanas de las iglesias y ermitas— y la que  protegía a los sembrados del pedrisco y de las pestes.  Era una costumbre muy extendida encender hogueras en los campos y sembrados utilizando las velas bendecidas el día de la Candelaria, lo que aseguraría una buena cosecha.

Hoy la costumbre  sigue viva y el recio sonar de los makillas recorrerá nuestras calles  cantando unas viejas coplas que nos recuerdan el aprecio que nuestros antepasados tuvieron a una Santa que fue su protectora.