Orreaga 2013 Pregoia

1235 urte! 1235 urte Orreagako gatazka gertatu zela… uda betean, 778eko agorril erditsu huntan, Karlhandi, Charlemagne, Frankoen errege ospetsuaren gibel armadak jasan behar izan zuen Baskoien eraso azkar bainan labur bat. Mendekurik ez posible errege handiarentzat, oihan eta mendietan desagertu baitziren Baskoiak, garaipena lortu bezain laster… Lekuak ezagutzen dituzte: mendia ama dute, oihana etxea, xendra, iturri eta leizeak laguntzaileak…

¿Pero quiénes son estos salvajes, que atacaron al Rey más famoso que en aquel tiempo tenían los cristianos, y que además defendía al Papa romano? Desde tiempos de los romanos los libros y las crónicas les han dado un nombre: “vascones”, a veces ”wasco ferox”, pues son un pueblo singular, y en aquel tiempo quien era singular siempre era peligroso, o salvaje, en cierto modo un poco al igual que hoy: lo que no se conoce, lo que tiene una identidad demasiado fuerte es una amenaza, un enemigo…

Keltoek, Grekoek, Erromatarrek, V. mendean, sartu diren Germaniar populuek eta VIII. mende hastapenaz geroz jin diren Musulmanoek egin dute denek Baskoien ezagutza. Etorri diren populu guzi horiek utzi dituzte heien aztarnak, ukan dute eragin bat Baskoien gainean, Baskoien

lurretan. Eta Baskoiek, populu horien hoberena atxiki dute bainan sekulan ez ere heien nortasuna galduz ala ahantziz, nortasun hunen berezitasun handi ta ederrena zelarik (eta delarik) heien hizkuntza. Populu berezi bat Europako bihotzean, Europar populuen artean…

Euskaldunek nazio bat osatzen zutela jadanik garai hartan, ez da egia. Konzientzi forma hori ez da oraino aipagai. ¿Pero era posible ser español en aquella época? Los musulmanes dominaban dos tercios de la peninsula, y los sucesores de los visigodos únicamente el Noroeste. Al Este, estando Cataluña aún sin consolidar, iba gestándose bajo el dominio de los Francos.

Eta Frantziarik ba ote zena? Oraino guttiago¡ Frankoen erresumak ez zuen deus ere ikustekorik egungo Frantziarekin: zabalago Ipar Ekialdean, bainan gaurko Hegoaldeko zati handi batzu falta, Bretaña independente, Kortsika urrun… Eta hizkuntzak? Latinoa, Elizaren hizkuntza nagusi, nazioarteko eta erresumetako akta ofizial guzien hizkuntza… Bainan frantsesarik ez, gaztelerik ez…

Mendi hauetan aldiz, euskara denetan: gure arbasoek izaite bat, bizia, eman zieten tontor, zelai, xilo, harri, abere ta landare guzieri, euskal izen bat eskaini baitzieten. Bai, VIII. mende hondar huntan, populu berezi bat bizi da mendi hauetan, euskara mintzo duena eta nortasun berezi bat

duena. Hau ez da mitologia, nazionalismoa ala ideologia, hau da dokumentuek, historiaiariek, arkeoiogoek eta linguistek erraiten dutena… VIII. mendean BAGINEN jada!

Eta populu hau gai da bere buruaren defendiatzeko. ”Oihu bat adìtua izan da Orreagako rnendien gainetan”: Europar guzientzat, 778eko gatazka hunen erakaspen handiena hau da. Hemen bizi da jende bat, xutìk, handien egitasrno eta eraso guzien onartzeko prest ez dena.

Karlhandìk nahi izan zituen bere armadak inposatu Iruñaldean. Karlhandik sunsitu zituen Iruñako harresiak, eta haren aginduz, soldado frankoek bipilatu eta suteatu zuten hiria, zorigaitza eta odola ihaurtuz, hedatuz karriketan…Fundamentalmente en Orreaga no hubo un

ataque, sino una respuesta al verdadero atacante que había venido del Norte. Aquí el Franco no ostentaba el dominio… Fue el comienzo de una larga historia; en los años siguientes una lucha difícil dio comienzo en los Pirineos, siendo sus actores principales los vascones, los Francos y los musulmanes… Y el año 824, 46 años después, surge el Reino de Pamplona, con Eneko Arista.

Ez da antolatu Aragoia eta Kataiunia bezaia, Frankoen babespean, bainan bide berezi bat hautatu du, Ebroko musulmano famili handi konbertituekin aliantza bat eginez. Erlisio arazoak bigarren maila batetarat pasa araziz, eraiki dute indar bat tokiko, bertako jendeen eta familien artean. Eta indar hori handituz joan da. Iruñako erresuma Nafarroa bilakatzen da XII. mendean. Eta huna nola abiatzen den VII mendeko historia bat, 32 errege-erregin baino gehiagorekin, jendarte berezi bat, instituzio azkar batzu, foru lege idatziak, bandera bat, mundu oso bat sortuz, 1512ko gaztelar konkistarekin moztua dena…

Pero no todo está perdido: aún tenemos ahí la lengua, que se escucha en nuestros montes y en nuestras ciudades… está debilitada, pero luchando sin cesar por sobrevivir… aún citamos también nuestros Fueros, a pesar de que han sido despojados de su naturaleza, si bien en la conciencia colectiva conservan siempre su significado, y en Europa escuchan nuestro deseo de pervivencia cada vez con más fuerza. La marcha que ha comenzado es larga, pero imparable. Hasia den martxa luzea da, bainan geldiezina!

Gora Orreagako gatazka! Gora Baskoiak! 

Gora Euskaldunok! 

Gora Nafarroa ta Euskal Herria!