Kebenko elkarteak ekimen hau martxan jarri zuenetik,
ugariak eta aberatsak izan dira jorratu diren gaiak . Aurten, omenaldia
Erronkariko emakumeari, gure lurraren funtsezko sustraiari eskeintzea erabaki
dugu, gure kulturari eta izaerari egin dizkieten ekarpenak eskertzeko asmoz.
Gizarte eta
kultura guztietan emakumearen papera ezinbestekoa da, baina gurean nabarmenagoa
dela uste dugu. Garai batean, gure bailararen ekonomiari zegozkien funtsezko
iharduerak , trashumante abeltzaintzari eta baso ustapenari lotuta zeudenez,
Erronkariko gizonak abereekin eta almadiekin etxetik kanpo hilabete luzeak
igarotzera behartuta zeuden. Hilabete haietan, emakumeen gain gelditzen ziren
hainbeste eginkizun: adinekoak eta umeak zaintzea, abereak eta baratzak
lantzea, ekonomia kudeatzea eta abar eta abar.
Eginkizun hauek ezezik,horren erraz ikusten ez diren
beste batzuk ere, beraien gainean zeuden: Erronkariko kultura mantentzea , hau
da, beren hizkuntza, tradizioak, dantzak, abestiak, otoitzak eta errezetak
jakinaraztea.
Beharrezkoa izan zenean emakumeak bailaratik kanpo
ere lan egitera atera ziren etxeko ekonomian laguntzeko. Erronkariko emakumeei
esker, mendeetan zehar gizarte honek bere izaera mantendu duela, baiezta
dezakegu. Gizarte honetan emakumearen papera hauxe izan da: ile nahasia lotzen
duen txirikorda baten antzekoa, hau da, batasuna eta sendotasuna mantentzea.
Esaten duguna egiaztatzeko adibide ugari jar
genitzake, baina bi pasadizo besterik ez ditugu aipatuko . Lehenengoa uskarari
dagokio, eta bigarrena Erronkariko jantziari. Uskerari dagokionez, hizkuntza
idatzian ezagutzen diren lehenengo dokumentuek Erronkariko emakume batzuen 2
aitorpenak jasotzen dituzte. XVI. mendean, Burgin, epaiketa ospatu zen, non
sorgin izatea leporatu zieten emakume-haur batzuei. Emakume hauek botereari
aurre egiteagatik, eta beren usadioei, leialak izateagatik salatu zituzten.
Aldi berean,
emakumeenak ere badira Erronkariko uskaran jasotako azken dokumentuak. Gure
bailaran, emakumeek, ekonomiaren garrantzia, geografia eta poterea aurka izan
arren, uskararen bizitza luzatu zuten denboran zehar.
Janzkerari dagokionez, esan behar da XVIII. mendean,
tradiziozko burukotik mantelinara pasa egin zela, eta hau emakumeen iraultzari
esker gertatu zela. Neketsua zen burukoa prestatzea eta beraien zereginak asko
eta asko zirenez, emakume batzuk mezetara joateko mantelina janztea eskatu
zuten. Batzarreko gizonek ez zieten baimenik eman, baina emakumeek jo ta ke
jarraitu zuten eta haietako batzuk mezetara mantelina jantzita joan ziren. Bai
ausartak !!! Kalabozora eraman zituzten baina, ez zuten amore eman eta
azkenean, gizonek onartu behar!!! Ezinezkoa da gure jantzia mantelinarik gabe
irudikatzea, hau delako, ikusgarritasuna ematen diona .
Hauek bi zertzelada besterik ez dira aurtengo gaia
bidezkoa eta beharrezkoa dela ulertzeko.
No hay comentarios:
Publicar un comentario