Udako Solstizioa

Udako solstizioan suak, urak eta belarrek garrantzia handia dute», azaldu zuen Euskal Herriko sanjoanetako ohiturez bi liburu idatzi dituen Juan Garmendia Larrañagak. Suarekin lotura duten ohiturak dira toki gehienetan atxiki direnak. Suaren gainetik salto eginez «hazteria eta sorginak aldentzeko». Mendietan, bidegurutzeetan eta baserrietan ere pizten ziren suak.

Urarekin lotutako ohiturak ia guztiz galdu dira. Duela hamarkada gutxira arte gorputza garbitzeko ibai eta erreketara joaten zen jendea, Biarritzeko hondartzan ere bazen ohitura hori. San Juan iturriak ere baziren.

Belarrekin zerikusia duten ohiturak anitzak dira. Toki batzuetan belar onak bildu eta bedeinkatu ostean, irakiten zituzten, ondoren ura edanez gaixotasunak sendatzeko. Donibane Garazin gaur egun ere gurutze forma duen landarearen belar sorta jartzen da etxe atarietan.

San Juan eguna sorginkeriarekin lotzen dugu, baina Claude Labate ikerleak lotura gutxi dagoela dio: «Sorginak eta gaueko beste izaki batzuk uxatzeko hainbat erritu egiten ziren. Eguerdi eta gauerdian akelarreak ere egiten ziren antzina».

Los primitivos habitantes de nuestro planeta comprobaron que a partir de un día determinado, -en el solsticio de invierno-, el sol perdía su fuerza, la disminución de la luz era evidente y éstos, desconociendo la razón, pensaban que al final el astro rey no volvería a salir, lo que les hacía temer por su supervivencia. Ahí empezó la historia de los rituales de adoración al sol, las plegarias, el encendido de hogueras y antorchas como símbolo de la luz que ilumina la oscuridad. Veneraron su energía para congraciarse con este principio divino del logo que les daba el calor de la vida. Estas costumbres fomentaron en la cultura popular muchas creencias referentes al poder del sol al que honraban con rituales y fiestas durante el solsticio de verano