Hiru sorginen epaiketa

5ª EDICIÓN 

DÍA DE LA INDUMENTARIA RONCALESA

La  V. fiesta de la indumentaria roncalesa  se celebra este año el primer fin de semana de  agosto. El sábado dos de Agosto una kalejira de brujas, hechiceras y curanderas, anunciando la escenificación del juicio de unas mujeres acusadas de brujería en 1334.

En aquél año los vecinos acusaron a tres mujeres del pueblo de servirse de las hierbas para poner fin a la vida de dos vecinos; se les hizo un juicio (de los de aquella época), y como consecuencia de ello la villa de Izaba se convirtió en la primera localidad de la Alta Navarra, o de la actual Navarra, en la que se quemó a una persona acusada de brujería, en este caso nada menos que a tres mujeres.

La escenificación, se realizara en,  la plaza, delante de la Casa de la Villa, donde las tres acusadas serán juzgadas una vez oídas las acusaciones presentadas por gente del pueblo de Izaba.

XVI. mendean  sorginen ehiza Nafarroan

Euskal Herriak pairatu zuen lehen sorginkeria prozesu handiena 1527an izan zen, nahiz eta hau ez zen Zugarramurdi edo Lapurdiko prozesuak bezain ezaguna izan. Urte horretan Pirinioetako mendien artean dauden Aezkoa, Zaraitzu eta Erronkari bailarek, Avellaneda inkisidore famatuaren bisita jasan behar izan zuten. Iruñean, bederatzi eta hamaika urtetako bi neskatxa, sorginak zirela esanaz azaldu zirenean hasi zen guztia; neskatxa hauek beste sorginak zein ziren jakiteko ahalmena omen zuten eta Avellaneda inkisidoreak, iruindar hauek hartuta, hilabete askotako bidaia egin zuen Nafarroako bihotzera. Guztira 450 bat pertsona sartu zituzten tartean. Sorgin bilkuratan parte hartzea, tximinietatik akelarreetara hegan joatea, ukenduak emanez desagertzea eta horrelako hamaika kontu egotzi zieten pertsona hauei guztiei eta beraien herrietan edo Iruñean bertan erretako gizagaixoak asko izan ziren. 

Bada Avellanedak 1527an burutu zuen ekintza honetan azpi-interesik ikusten duenik. Izan ere, jakina da urte horietan gatazka odoltsu bat gauzatu zela Nafarroan, Karlos I-ak, Fernando Katolikoak hasitako Nafar Erreinuaren konkista burutu zuen, baina konkista honek oposizio latza izan zuen, baita Pirinioetako bailaretan ere. 1515ean Pedro Nafarroakoa mariskalak Erronkariko Izaban babesa aurkitu zuen eta 1521ean Aezkoa, Zaraitzu eta Erronkarin bertan, altxamendu saiakera zenbait burutu ziren Nafarroako kausaren alde. Beraz, aditu askok, horien artean Caro Baroja, Nafarroako erregearen aldeko ziren bailara hauetako agramondarrak Avellanedaren erasoen jomuga bihurtu zirela diote, sorginkeria aitzakia harturik.