2016 XVII. ESPARTINEN MARTXA

domingo, 31 de enero de 2016

Koplak Izabako karriketan


Agate Deunerako bi kopla

Zorion etxe hontako denoi                                                                                      agur egitera gatoz,    _
aterik ate oitura zarra
aurten berritzeko asmoz. _ _ _
Ez gaude oso aberats diruz,
ezta ere oinetakoz. _
Baina eztarriz sano gabiltza,
ta kanta nai dugu gogoz. _ _ _



Agate Deuna bezpera dugu
Euskal Herriko eguna, _
etxe guztiak kantuz pozteko
aukeratua duguna. _ _ _
Santa maitea gaur hartu dugu
gure bideko laguna. _
Haren laguntzaz bete gentzake                                                                                              egun hontako jarduna. _ _ _




Agate Deunaren babesean 2016

Heldu zaigu, berriro ere, Agate Deuna ospatzeko saioa. Bezpera gauean, otsailaren 4an, Euskal Herrian oles egiteko ohitura izan dugu. Oles egitea norbaiti dei edo erregu egitea da, atejoka laguntza eske ibiltzea. Ohitura honek oraindik dirau bizirik toki askotan.


Agate Deuna martiria Sizilia irlan jaio zen k.o. 230. urtean. Garai hartan Siziliako nagusi zen Quintinianori begitik sartu omen zitzaion. Honek ahalegin guztiak egin zituen neskaren bihotza irabazteko baina alferrik., Jaungoikoari eskeinia baitzegoen. Ezin zuela neska lortu eta, neke eta oinaze gogorrak sufriarazi zizkion; ezagunena bi bularrak moztea. 251. urtean hil zen, 21 urte zituela. Haurtxoen eta bularretako gaixotasunen bat duten emakumezkoen babeslea da. Suteen kontrako abokata ere bada zenbait herritan.
Agate Deunaren inguruan Euskal herrian ohitura desberdinak izan dira. Kanpai jotze luzeak izaten ziren eta, beste toki batzuetan, egun horren goizaldean, baserrietako soro eta baratzetan, Kandelario egunean elizan bedeinkatutako kandelak pizten ziren. Tradizioak zioen egun horretan ezin zela labako edo garbiketa lanik egin Lurra esnaraztea izan daiteke, neguko solstizioaren ondoren, makilkada erritmikoen eta jai osoaren jatorria,

La víspera de Santa es costumbre en Euskalherria  que cuadrillas salgan  por las calles de nuestros pureblos cantando coplas acompañadas con el recio sonar de los makilas. Un golpeo rítmico y penetrante  que quiere despertar  a la naturaleza del letargo del invierno. Rito pagano que se entremezcla con el recuerdo de una tradición cristiana que nos recuerda el martirio de una joven siciliana.


Según la tradición, Santa Águeda, virgen y mártir, fue una joven siciliana de singular belleza, hija de una familia distinguida, que vivió en el siglo III. El senador Quintianus intentó poseerla pero ella lo rechazo. El Senador, en venganza, ordenó que la torturaran y que le cortarán los pechos, arrojándola finalmente  sobre carbones al rojo vivo en la ciudad de Catania.

Según cuentan, el volcán Etna hizo erupción un año después de la muerte de la Santa, y los pobladores de Catania pidieron su intervención, logrando así detener la lava a las puertas de la ciudad. Desde entonces, es patrona de esta ciudad y de los alrededores del volcán, e invocada para prevenir los daños del fuego, los rayos y los volcanes. También se recurre a ella con los males de los pechos, partos difíciles y problemas con la lactancia.


En los valles del pirineo los chicos bandeaban las campanas y saliendo por las calles, en cuestación, gritaban: "Santa Águeda chula y mágueda (chula y magra)". Con este grito imitaban el ritmo de campaneo-dice el autor. También en muchos pueblos de la ribera se encendía una pequeña hoguera en el campanario y se bandeaban las campanas para ahuyentar el pedrisco y las tormentas de verano.
Vispera de Santa Ageda  en la que en la mayoría de pueblos e Euskalherria se recuerda  a Santa Agueda  invocando su protección .
 Zorion etxe hontako denoi ¡

martes, 26 de enero de 2016

Salmenta ibiltaria


Uskararen durrunda badator  !!!

urtarrilak 30 enero



Ekialtetik datorren durrunda

USKARAREN DURRUNDA 2016

Aspaldiko kondaira dioen bezala, maskor handi bat belarrian jarrita, itsasoaren marmarra entzuten da. Ez da egia, inguruko soinuak dira benetan entzuten direnak, inguratzen gaituzten eguneroko soinuak dira.

Metaforarekin jarraituz, maskorrak ez dira inguruko soinuak harrapatzen dituzten objetu bakarrak , hots, edozein edalontzi, pitxer edo katiluk itsasoko soinuak sortu ditzakete.

Horren ondorioz erran dezakegu guztiok euskaraz hitz egiteko gaitasuna dugula eta soinu bat edo
bestea ateratzea bakoitzaren eskuetan dagoela. Eta entzuten den heinean, gero eta gehiago hitz
egingo da, soinuak biderkatuz.

Gutako bakoitzak bizi garen ekosistemaren zati bat gara, eta, nahiz eta gutxi egin, denon artean
ingurugiroan durrunda handia sor dezakegu.

Guzti honengatik, aurten durrunda hori entzutea proposatzen dugu, uskarari bultzada emanez.
USKARAREN DURRUNDA



Existe un mito popular que dice que si una persona coge una caracola y se la acerca a la oreja, se puede escuchar el sonido del mar. Esto no es cierto, lo que escuchamos realmente es el sonido del entorno, los sonidos diarios que nos rodean.

Siguiendo con la metáfora, las caracolas no son los únicos objetos que pueden capturar los sonidos  del entorno. Cualquier tipo de vaso, jarra, taza,...etc , puede producir sonidos como el del mar. Así, tod@s podemos, tod@s tenemos la capidad de hablar en euskera y a cada cuál le corresponde elegir el sonido a producir.

La caracola es como una caja, sería el efecto multiplicador
.
Cada un@ de nosotr@s somo parte del ecosistema que vivimos y, aunque sea con pequeñas contribuciones, podemos generar una gran resonancia en el ambiente.

Por todo ello este año proponemos que se escuche esa resonancia, aportando cada un@ su granito al euskera.

Uskararen Durrunda!!!! La resonancia del euskera!!!


Ekialtetik Uskararen Durrunda dator !!!

lunes, 25 de enero de 2016

Joaldunen etorrera

Iturengo eta Zubietako joaldunak

Joaldunekin Ihauteriak Euskalherrira heldu dira



Urtarrilako azken astean Zubietako eta Iturengo joaldunak ihauterien hasiera iragarri egin dute, joaleen soinuekin bi herriak elkartuz. Errito zahar bati  jarraipena emanez, joaldunek joareen zaratarekin izpiritu txarrak uxatzea eta lurrean dauden indarrak iratzartzea bilatzen dute. Lehen egunean, Zubietakoak Iturena joaten dira, eta bigarrenean, berriz, alderantziz. Binakako iladan, une ikusgarriak sortzen dituzte erdi bidean bi herrietako joaldunak elkartu eta elkarrekin abiatzen direnean.

 

 

El Zanpantzar anuncia que es tiempo de carnaval

La última semana de enero, ell carnaval rural en Navarra ha dado comienzo en Ituren y Zubieta cuando los joaldunak, ataviados con sus pieles y sus altos sombreros con cintas de colores, han recorrido  el tramo entre ambos pueblos agitando sus cencerros y moviendo sus hisopos de crines de caballo, para simbolizar el despertar de la naturaleza y ahuyentar a los malos espíritus






viernes, 22 de enero de 2016

Donostiako Kaldereroak

Neguko jaiak 2016

Urte berriarekin batera Euskalherrian zehar jaiak ugari dira. Urtarrilaren amaieran Hungariatik Kaldereroak datoz. Hauekin batera Iturengo eta Zubietako joaldunek Ihauterietako etorrera iragartzen dute.
.

Otsailean, jai ezagun bi ospatzen dira. Alde batetik, 3an San Blasak ospatzen dituzte, eztarriko minak sendatzen dituen santuaren omenez. Tradizioaren arabera, kordel fina eraman behar da lepoan bederatzi egunez, etorkizunean eztarriko gaixotasunik ez edukitzeko.

 Bestalde, handik egun batera, otsailaren 4an, Santa Ageda bezperan, koru ugari Euskal Herriko herrietan eta hirietan zehar ibiltzen dira, koplak kantatzen. Musikaren erritmoa markatzeko, makila luzeekin lurra kolpatzen dute.


Baina deigarrienak eta koloretsuenak  Inauteriak dira. Hiriko Inauteri modernoak daude, Tolosakoak  esaterako, eta, bestalde, landa-eremukoak eta tradizionalagoak daude, Zuberoako maskaradak eta Lantzeko Ihauteriak.




Enero y Febrero se  visten de fiesta  en Euskalherria. Mientras que en las ciudades los caldereros anuncian la llegada del carnaval, en las zonas rurales el ronco sonido de los zenzerros de Ituren y Zubieta despierta a la naturaleza adormecida por el frío del invierno.  Magia, religión y mito se entremezclan  con  los disfraces, kalejira ,ritos  y coplas que año tras año se repiten en nuestros pueblos. Las bendiciones  de San Blas (3 de Febrero) y las coplas en honor de Santa Agueda (4 de Febrero) son la antesala del carnaval rural. Un carnaval rural que quema en las hogueras a los personajes que representan lo negativo para que renazcan con la primavera la fuerza de la vida

jueves, 21 de enero de 2016

Aezkera berreskuratzeko ikastaroa



Epa aixkide! Zerika zoude?

Gen gira berris gogo ta indar berrituik. Ez gira zerotik hasiko, anitz ikasi dugu urte gebetan, zapartaka aixkide ein, gaure xarrekin elekatu ta istorio montio bat ezoutu dugu. Baia ez goude asetuik, gehio ikasi ta jende gehioikin konpartitu nehi dugu gaure esperientzia. Gorrengatik izotzilain (urtarrilaren) 16an klase gisako saioekin hasiko gira. Gengo euskarain berexitasunak ikasiko tugu klase entretenitu ta praktikoetan. Larunbatetan izein dira, 4eteik 6:30ak artio Garraldako Etxabarrengoa Elkartean. Anitz aixkide apuntatu dira Aezkoa ta Erroibarretik, bertze lekueteik baitare, baia gehio dira interesa duzienak. Apunta zite, debalde beita.



Zato ta euskaras gozatu!!

lunes, 11 de enero de 2016

Gartxot Eguna 2016



2016ko Gartxot Eguna badator


urtarrilak 16 larunbata

Larunbatean, goizeko 10etan kobara irtenaldia eginen dugu, urtero bezala, euria, elurra, hodeiak edo eguzia lagunduta. Goizeko 11etan, Itzaltzun bertan jarriko dugun karpan haurrentzako dantza eta joku tailerrak egonen dira. Eguerdian, 15etan, bazkari autogestionatua egonen da karpan. Arratsaldean, 18etan, Ezkarotzen, Amama filmaren emanaldia izanen dugu Ibar Etxean. 20etan Itzaltzun (karpan), Amaren Alabak taldearen kantaldiak afarirako giroa berotuko du. 21etan hasiko gara afaltzen eta ondoren, Gathübi eta Xutik taldeen kontzertuetaz gozatzeko aukera izanen dugu….goizalderarte noski!

urtarrilak 17 igandea

Igandean, batzuk bestondoarekin egon arren, jaiak jarraituko du. 11etan Otxandategiko joaldun eta txistuen kalejira izanen dugu Itzaltzun barna eta 11,30etan haurren emanaldia, larunbatean ikasitakoa erakutsiko digute. 12etan hamaiketako-bazkaria,14etan Xendarinen Ahizpen kantaldia eta 15,30etan Gartxot Ekimenaren ibilbideren bideo txikitxo bat ikusteko aukera izanen dugu. Ondoren, agurrak.




Gartxot gure oroimenaren mugarria

viernes, 8 de enero de 2016

Urte berria HIZKUNTZA BERRIA



Urte berria, asmo berriak Año nuevo, nuevos propósitos

Abierto el plazo de matriculación en los cursos de euskera de AEK Erronkari.
Anima zaitez eta izena eman. Urtarrilaren 15era arte
Anímate y apúntate. Hasta el 15 de enero

650116389
Grupo nivel bajo-iniciación
Astearte-osteguna/Martes-jueves, 17:15-19:15

Grupo intermedio: A2-B1
Astelehen-asteazkena/Lunes-miércoles, 20:00-22:00






lunes, 4 de enero de 2016

2016ko MASKARADAK

Zuberoako maskaradak 2016 Sohüta-Hokiko gazteek eginen dute                                                                         

Urtarrilaren 10ean egingo dute 2016ko maskaraden lehen agerraldia Sohüta-Hokiko gazteek. Lau hilabetean Zuberoako 14 herritan arituko dira maskaradak eskaintzen. Battita Berrogain ari da errejenta lanetan maskaraden prestaketak gidatzen. Aitzindarien dantza irakaslea berriz Julie Ahaspe izaten ari da. 2003an eskaini dituzte azken aldiz maskaradak Sohütarrek, beraz, 13 urte ondoren belaunaldi berria gogotsu izango da beren inauteriarekin Zuberoa korritzeko.


Zuberoako maskaradak 2016

·                 Urtarrilak 10, igandea: Sohüta
·                 Urtarrilak 17, igandea: Ezpeize
·                 Urtarrilak 24, igandea: Muskildi
·                 Urtarrilak 31, igandea: Iruri
·                 Otsailak 07, igandea: Maule-Lextarre
·                 Otsailak 14, igandea: Urdiñarbe
·                 Otsailak 28, igandea: Arrokiaga
·                 Martxoak 06, igandea: Mitikile
·                 Martxoak 13, igandea: Idauze
·                 Martxoak 20, igandea: Santa Grazi 
·                 Martxoak 27, igandea: Barkoxe 
·                 Apirilak 03, igandea: Aloze
·                 Apirilak 10, igandea: Hoki


Urdinarbeko maskarada 2013

Xiberuako maskaradak




Urtero herriko biztanleek errepertorio guztia prestatu eta lantzen dute lau hilabetez bailarako herri desberdinetan igandero emanaldi bat eskaini ahal izateko.

Segizioan bi talde daude: Gorriak, dotore jantziak eta ordenan, eta Beltzak, ordenarik gabe, zikinak eta gaiztoak. Goizean herrian barrena ibiltzen dira eta Barrikadak jartzen dituzte; dantza egin eta gero jendeak jakiak, freskagarriak eta likoreak ematen dizkiete.

Pertsonai garrantzitsuenek, hau da, Txerrero, Gathuzain, Zamaltzain, Kantiniertsa eta Banderari, dantza egiten dute txandaka Jauna eta Anderearen aurrean. Bitartean, beltzak, Kaldereroak eta Ijitoak, saltoka eta txantxetan ibiltzen dira segizioko eta herriko beste lagunak zirikatu nahian.



Cada año los vecinos de un pueblo, preparan y ensayan el repertorio completo para ofrecerlo cada domingo durante casi cuatro meses en una localidad diferente de Zuberoa.

El cortejo se divide en dos bandos: los rojos, Gorriak, elegantes y ordenados y los negros, Beltzak, desordenados, andrajosos y pendencieros. Por la mañana recorren el centro del pueblo y se suceden las Barrikadak, en la que son obsequiados, después de ejecutar la danza, con aperitivos, refrescos y licores.

Las danzas de los personajes centrales, Txerrero, Gathuzain, Zamaltzain, Kantiniertsa y Banderari se suceden intermitentemente, ante Jauna y Anderea (señor y señora). Mientras, los negros, se agitan, bromean y hostigan al resto del cortejo y público.




Urteberrion euskaltzale


domingo, 3 de enero de 2016

2016 Uztarrozeko Truku-jotzea


Biba hiru errege magoak. Meltxor, Gaspar eta Baltasar. Meltxor gurdizaina, Gaspar zorroztailea eta Baltasar gizonik zakarrena. Mutikoen garraxiak ziren lehen, neska-mutikoenak orain. Airea ebakitzen du erregei zuzendutako deiak, Irigoineko larrainetan, Iribarneko Bortiri-aldean. Goitik behera zabaldu da mezua. Artaldea zuzentzen duen akerraren seinale, trukua da doinuetan jaun eta jabe. Arrapaladan, errenkadan karriketan goiti ta 
behiti Truku, truka, ezkilak. Zinbaleak berriz bular-bizkarrean, ongi loturik txilinak. Han geratu ziren ahantzirik Izabarekiko mugako liskarrak. Mintxaten, patata errearen usaina lainoarekin nahastu da ilunabarrean.Trukuak jotzeko garaia da Uztarrozen.





Vivan los Tres Reyes Magos. Meltxor, Gaspar y Baltasar. Melchor el carretero, Gaspar el afilador y Baltasar, el hombre mas feo. Ya se escucha el mensaje en las eras de Irigoine y en Bortiri de Iribarne. Cuesta arriba, calle abajo trucos, trucas y esquilas, cimbales que protegen las ligeras campanillas se han adueñado de enero. El joven año les ha recomendado que repitan el ritual. No vaya a ser que el invierno se olvide de que su tiempo es limitado. Las mugas con Isaba ya no conocen trifulcas. Mintxate ha de acoger en cambio el olor de patata asada cuando llegue la anochecida. En Uztarroz es tiempo de tocar los trucos.